Niesie za sobą cierpienie i ofiary lecz dobro zawsze je zwycięży, gdyż „nie ma zbrodni bez kary". Każda zbrodnia musi zostać ukarana, niezależnie od tego kim jest osoba popełniająca przestępstwo i jaka jest jej motywacja. Przykładem tego jest Roskolnkow główny bohater „Zbrodni i Kary“ Fiodora Dostojewskiego. Starter: obraz: Jakub Schikaneder, Morderstwo w kamienicy; "Zbrodnia i kara" - wprowadzenie do lektury: polecenie przeczytania powieści; polecenie odwołujące się do wiedzy ucznia; Rozdział: Fiodor Dostojewski obraz: Wasilij Grigoriewicz Pierow, Portret Fiodora Dostojewskiego; Biogram Dostojewskiego; Rozdział: O zbrodni obraz: Jakub Schikaneder, Morderstwo w kamienicy; pięć ćwiczeń Nie ma zbrodni bez kary. Napisz rozprawkę odwołując się do Balladyny i Zbrodni i kary; Motyw winy i kary w tradycji literackiej. Omów zagadnienie na podstawie znanych Ci fragmentów Boskiej komedii Dantego Alighieri. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst. Konsekwencje dokonanych wyborów życiowych. PRAWIDŁOWE ODPOWIEDZI 1.A 2.A 3.A 4.B 5.A 6.C 7.nauczycielka; posadzono ją o romans ze Swidrygajłowem 8.B 9.A 10.A 11.C 12.B 13.C 14.A 15.Biblię, Łazarzu 16.C 17.B 18.C test został opracowany na podstawie tekstu "Zbrodni i kary" - Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1967 rok, w tłumaczeniu Czesława Jastrzębiec - Kozłowskiego Cierpienie i udręka po dokonaniu zbrodni są dowodem, że Raskolnikow nie traci wrażliwości. Jednak zmasowane i długotrwałe cierpienie doprowadza do gradacji negatywnych uczuć. Następuje przytłoczenie nędzą i zobojętnienie, a złowrogie myśli doprowadzają do zabójstwa Zaś sam Rodion jest o krok od popełnienia samobójstwa. Vay Tiền Trả Góp Theo Tháng Chỉ Cần Cmnd Hỗ Trợ Nợ Xấu. Załącznik nr 2 KARTA PRACY UCZNIA Opracowanie – ADAM MICKIEWICZ „DZIADY” CZ. II Grażyna Chwieduk Czynności magiczne Guślarza Rodzaj ducha Kara Wina O co prosi duch? Co otrzymuje duch? Nauka moralna wypowiadana przez zjawę i chór Zapala garść kądzieli. Duchy lekkie Aniołki Rózia i Józio Rodzeństwo Dręczy je nuda i trwoga. Mają zamkniętą drogę do nieba. Życie bez smutku, cierpienia i zmartwień. Dwa ziarnka gorczycy. Dwa ziarnka gorczycy. „Kto nie doznał goryczy ni razu, Ten nie dozna słodyczy w niebie.” Zapala wódkę w kotle. Duchy najcięższe - Widmo Pan z dworu Błąka się wiecznie po ziemi. Cierpi wieczny głód i pragnienie. Odmówił głodnemu i skazał go na chłostę. Przez niego kobieta z dzieckiem zamarzła na drodze. Wody miarkę. Dwa ziarnka pszenicy. Prosi chociaż o piekło. Jadło, lecz ptaki nocne wszystko mu odbierają. „Bo kto nie był ni razu człowiekiem, Temu człowiek nic nie pomoże.” Zapala święcone ziele. Duchy pośrednie - Dziewczyna Pasterka Zosia Nie może wzbić się pod niebiosa ani dotknąć ziemi. Odczuwa wielką samotność. Drwiła ze wszystkich zalotników. Taniec z młodzieńcami. Obietnicę, iż za dwa lata stanie na niebieskim progu. „Kto nie dotknął ziemi ni razu, Ten nigdy nie może być w niebie.” Propozycje prac pisemnych: Moje spotkanie z duchem – opowiadanie z użyciem dialogu. Opowieść o winie i karze. Czy prawdy zawarte w „Dziadach” cz. II A. Mickiewicza mogą być przydatne współczesnemu człowiekowi? Karty pracy dla klasy 3 dotyczą zagadnień i lektur z epok literackich: Młoda Polska Dwudziestolecie Międzywojenne Literatura WojennaWśród kart dla zakresu podstawowego znajdują się karty A oraz karty B. Ich materiał pogrupowano A zawiera tekst naukowy lub popularnonaukowy przypominający problematykę poznanych utworów literackich i polecenia do niego, służące kształceniu umiejętności wydobywania informacji oraz B zawiera tekst kultury inny niż utwór literacki; ta karta akcentuje związki tekstu literackiego z innymi tekstami kultury, zawiera polecenia sprawdzające szkolną wiedzę i znajomość o języku została wpleciona w poszczególne tematy z kształcenia literacko-kulturowego (integracja treści nauczania).Karty pracy dla zakresu rozszerzonego dotyczą rozszerzonych lektur obowiązkowych; mogą zwierać tekst filozoficzny, trudniejszy niż w karatach dla zakresu końcu każdej epoki znajduje się karta przeznaczona na pracę projektową (samokształcenie), która łączy się z tendencjami myślowymi epoki, eksponuje jej charakter i najwybitniejsze kartach pracy zawarto zadania odwołujące się do lektur wskazanych w podstawie programowej: dla zakresu podstawowego: Fiodor Dostojewski, Zbrodnia i kara; Wiesze Juliana Tuwima, Leopolda Staffa czy Jana Lechonia; Stanisław Wyspiański, Wesele; Władysław Stanisław Reymont, Chłopi; Gustaw Herling-Grudziński, Inny świat. dla zakresu rozszerzonego: Gabriela Zapolska, Moralność Pani Dulskiej; Frans Kafka, Proces; Michaił Bułhakow, Mistrz i Małgorzata; Stanisław Ignacy Witkiewicz, pytaniami i poleceniami pozostawiono miejsce na odpowiedzi uczniów. przykłady z "regulaminu" nie są zgodne z zasadami Pracodawca nie może stosować w regulaminie zakładu pracy mniej korzystnych przepisów/ustaleń niż te, które są zawarte i są nadrzędnymi w kodeksie pracy." Pracodawca może również wymierzyć karę pieniężną za nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy lub przepisów przeciwpożarowych, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy. Jednakże nie ma prawa obciążyć pracownika karą pieniężną za zwykłe, błędne wypełnianie obowiązków pracowniczych." Jak stosować karę pieniężną dla pracownikówKara pieniężna jest najsurowszą sankcją stosowaną wobec pracownika za naruszenie jego obowiązków. Pracodawca musi pamiętać, że nie we wszystkich przypadkach może wymierzyć taką karę i nie w każdej wysokości. Pracownikowi za nieprzestrzeganie ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych, a także przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy można wymierzyć: 1) karę upomnienia, 2) karę nagany. Za nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy lub przepisów przeciwpożarowych, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy - pracodawca może również stosować karę pieniężną (art. 108 § 2 kodeksu pracy - dalej: WARTO WIEDZIEĆKara pieniężna za jedno przekroczenie, jak i za każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności nie może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia pracownika, a łącznie kary pieniężne nie mogą przewyższać dziesiątej części wynagrodzenia przypadającego pracownikowi do wypłaty, po dokonaniu potrąceń, o których mowa w art. 87 § 1 pkt 1-3 (art. 108 § 3 Wpływy z kar pieniężnych należy przeznaczyć na poprawę warunków bezpieczeństwa i higieny art. 108 określa zamknięty katalog kar porządkowych, które mogą być zastosowane przez pracodawcę w stosunku do pracownika, który w procesie świadczenia pracy nie przestrzega ustalonej organizacji i porządku pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych, a także przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy. W powyższej sytuacji pracodawca może stosować wobec takiego pracownika karę upomnienia lub nagany (art. 108 § 1 Poza tym, za nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy lub przepisów przeciwpożarowych, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy pracodawca może, zamiast kary upomnienia lub nagany, zastosować karę jedno naruszenie obowiązków pracowniczych może być zastosowana tylko jedna kara porządkowa (albo upomnienie lub nagana, albo kara pieniężna). Choć należy przyznać, że użyte przez ustawodawcę sformułowanie "pracodawca może również stosować karę pieniężną" jest niejasne i mogłoby przemawiać za stosowaniem dwóch kar za jedno przewinienie ("również stosować"), lecz wykładnia taka byłaby sprzeczna z fundamentalną zasadą: "Jedno przewinienie - jedna kara porządkowa".Karę pieniężną można wymierzyć tylko za zachowania wymienione enumeratywnie w treści art. 108 § 2. Należy także zauważyć, iż kara pieniężna nie stanowi odszkodowania. Fakt ukarania pracownika karą porządkową jest niezależny od ewentualnego wyrządzenia pracodawcy, przez ukaranego pracownika, jakiejkolwiek szkody. WAŻNEWymierzona kara porządkowa nie podlega zaliczeniu na poczet należnego pracodawcy odszkodowania. Przepisy regulujące pracowniczą odpowiedzialność porządkową mają charakter bezwzględnie obowiązujący. Nie jest zatem możliwe jakiekolwiek umowne ich modyfikowanie i to zarówno co do samego rodzaju kar, jak i zakresu ich nałożenia kary Aby można było nakładać na pracownika jakiekolwiek kary porządkowe, muszą być spełnione przesłanki odpowiedzialności porządkowej pracownika, którymi są: wina pracownika oraz cechująca jego zachowanie bezprawność (polegająca na podjęciu działania lub zaniechaniu wykonania obowiązków określonych w art. 108 § 1 i 2 PAMIĘTAJMYCechę bezprawności działania pracownika (działanie lub zaniechanie jest bezprawne, gdy jest sprzeczne z przepisami obowiązującego prawa lub zasadami współżycia społecznego) należy zawsze oceniać poprzez pryzmat obowiązujących przepisów prawa oraz prawnie skutecznych poleceń pracodawcy (lub osoby wykonującej w imieniu pracodawcy czynności z zakresu prawa pracy).Stwierdzić należy, iż nie każde zachowanie pracownika, obiektywnie i zazwyczaj bezprawnie naruszające jego obowiązki pracownicze, skutkować będzie jego odpowiedzialnością porządkową. Mowa tu o działaniu w stanie "wyższej konieczności" - art. 424 kodeksu cywilnego w zw. z art. 300 "Kto zniszczył lub uszkodził cudzą rzecz albo zabił lub zranił cudze zwierzę w celu odwrócenia od siebie lub od innych niebezpieczeństwa grożącego bezpośrednio od tej rzeczy lub zwierzęcia, ten nie jest odpowiedzialny za wynikłą stąd szkodę, jeżeli niebezpieczeństwa sam nie wywołał, a niebezpieczeństwu nie można było inaczej zapobiec i jeżeli ratowane dobro jest oczywiście ważniejsze aniżeli dobro naruszone" - będzie to miało miejsce głównie w sytuacji, gdy pracownikowi podejmującemu działanie lub innym osobom grozi bezpośrednie niebezpieczeństwo od należących do pracodawcy rzeczy lub zwierząt. Pod pojęciem winy rozumie się ujemnie oceniany akt woli sprawcy, a zwłaszcza jego stosunek do skutków działania. Pracownikowi można zarzucić winę wówczas, gdy miał on możliwość przewidzenia, że jego działanie lub zaniechanie wyrządzi szkodę. Stan ten należy zawsze analizować i oceniać indywidualnie, bowiem w ocenie możliwości przewidywania pracownika uwzględnia się nie tylko okoliczności zewnętrzne, ale i wewnętrzne pracownika (indywidualny poziom percepcji). Wyróżnia się dwie główne postacie winy:wina nieumyślna pracownika - występuje wtedy, gdy ma on możliwość przewidywania, że jego bezprawne zachowanie wyrządzi określone skutki, lecz bezpodstawnie przypuszcza, że one nie nastąpią (niedbalstwo), bądź wówczas, gdy pracownik nie przewiduje możliwości ich powstania, choć w danych okolicznościach sprawy mógł i powinien je przewidzieć (lekkomyślność)wina umyślna pracownika - istnieje wówczas, gdy sprawca chce osiągnąć zamierzony skutek i celowo do niego dąży (zamiar bezpośredni) lub gdy mając świadomość niepożądanych skutków swego działania i przewidując ich nastąpienie, godzi się na nie, choć nie zmierza bezpośrednio do ich osiągnięcia (zamiar ewentualny). Umyślne działanie ma zatem miejsce wtedy, gdy pracownik objął następstwa swego działania zamiarem bezpośrednim lub stosunków pracy najbardziej typowe jest działanie w warunkach winy nieumyślnej, które jest zazwyczaj skutkiem braku należytej staranności pracownika w wykonywaniu obowiązków pracowniczych, choć w praktyce mają miejsce także przypadki umyślnego, niepożądanego działania pracownika. WAŻNEWymierzenie kary upomnienia uzasadnione jest nawet w przypadku niewielkiego stopnia winy. (Wyrok SN z 1 lipca 1999 r., sygn. akt I PKN 86/99; OSNP 2000/18/683).Dla oceny stopnia zawinienia pracownika ważna jest również jego świadomość zarówno obowiązków ujętych w treści regulaminu pracy, jak i potencjalnych sankcji za naruszenie obowiązków. Celowi temu służy obowiązek zamieszczania informacji o karach porządkowych w treści obowiązującego regulaminu pracy (art. 1041 § 2 Jednakże w sytuacji pracodawców, u których nie wprowadza się regulaminu pracy, informacje o obowiązku przestrzegania przez pracownika ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych, a także przyjętym sposobie potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy, oraz mogących mieć zastosowanie w sytuacji naruszenia powyższych obowiązków - karach porządkowych, należy przekazywać pracownikom w sposób przyjęty u danego pracodawcy. Może to być np. w drodze indywidualnego informowania pracowników przy zawieraniu umowy o pracę (np. w formie załączników do umowy itp.) lub w drodze obwieszczeń rozpowszechnianych u pracodawcy. WAŻNEKarę porządkową można zastosować tylko w okresie dwóch tygodni od dnia, w którym pracodawca dowiedział się o naruszeniu przez pracownika obowiązku wymienionego w treści art. 108 lecz nie później niż w okresie trzech miesięcy od dnia, w którym miało miejsce naruszenie powyższego obowiązku tym, nałożenie na pracownika kary porządkowej nie będzie miało wpływu na dopuszczalność rozwiązania umowy o pracę z takim pracownikiem za wypowiedzeniem lub bez zachowania okresu wypowiedzenia z winy pracownika na podstawie dyspozycji przepisu art. 52 § 1 pkt 1 Działanie lub zaniechanie pracownika, stanowiące realną podstawę do ukarania go jedną z kar porządkowych, będzie z jednej strony bezprawne, z drugiej natomiast - zawinione. Zatem, co najmniej będzie stanowiło uzasadnienie do wypowiedzenia takiemu pracownikowi umowy o pracę. WARTO WIEDZIEĆDziałanie obiektywnie naruszające ustaloną organizację i porządek w procesie pracy może w pewnych okolicznościach nie stanowić działania bezprawnego (np. opróżnienie kotłów zapobiegające ich eksplozji, powodujące jednocześnie zalanie hal produkcyjnych i związaną z tym przerwę w procesie produkcyjnym). W konsekwencji działanie takie nie będzie stanowiło podstawy do nałożenia na pracownika jednej z kar odniesieniu do sytuacji związanych z nakładaniem kar porządkowych, każdą z nich należy oceniać indywidualnie, ze szczególnym naciskiem na analizę kwestii zawinienia pracownika, a wszelkie uogólnienia są niedopuszczalne. Zgodnie z dyspozycją art. 111 "Przy stosowaniu kary bierze się pod uwagę w szczególności rodzaj naruszenia obowiązków pracowniczych, stopień winy pracownika i jego dotychczasowy stosunek do pracy". WARTO WIEDZIEĆZastosowanie przez pracodawcę kary pieniężnej daje mu prawo do pozbawienia takiego pracownika premii regulaminowej. Premia ta stanowi bowiem swoistą nagrodę za nienaganne, ponadstandardowe realizowanie treści stosunku pracy. W sytuacji np. stawienia się pracownika do pracy w stanie nietrzeźwości nie można mówić o "nienagannym realizowaniu treści stosunku pracy", więc okoliczność taka stanowić powinna tzw. reduktor uprawnienia premiowego (co musi znaleźć odzwierciedlenie w treści właściwego regulaminu premiowania).Pracodawca ma obowiązek wysłuchania pracownika przed zastosowaniem kary porządkowej. Zatem w sytuacji, gdy pracodawca umożliwił pracownikowi ustosunkowanie się do stawianych mu zarzutów, a ten odmówił złożenia wyjaśnień - pracodawca może zastosować karę porządkową bez narażenia się na zarzut naruszenia dyspozycji art. 109 NA TO SĄDYPracodawca nie może zastosować kary porządkowej bez uprzedniego wysłuchania pracownika, chyba że ten zrezygnował ze stworzonej mu możliwości ustnego złożenia wyjaśnień bądź wybrał pisemną formę ich wyrażenia. (Wyrok Sądu Najwyższego z 16 czerwca 1999 r., sygn. akt I PKN 114/99; OSNP 2000/17/644) Nie narusza art. 109 § 2 wysłuchanie pracownika przez inną wyznaczoną do tego osobę, niż uprawniona do wymierzenia kary porządkowej. (Wyrok Sądu Najwyższego z 9 kwietnia 1998 r.; sygn. akt I PKN 45/98; OSNP 1999/8/273)Podstawa prawnaart. 108-113 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy ( z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.)" dr Agnieszka Chłosta-Sikorska Instytut Historii Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie Historia i społeczeństwo Wątek: kobieta i mężczyzna, rodzina Czasy neolityczne Zadanie 1. Znajdź na Youtube film „Sci-Trek: Neandertalczycy” i na jego podstawie napisz: 1. Jak wyglądała organizacja ich życia? 2. W jaki sposób zdobywali pożywienie? 3. Jak wyglądało wychowanie i uczenie się? 4. W jaki sposób traktowali osoby chore? 5. Jakie mieli rytuały grobowe? 6. Wyjaśnij pojęcie „więź społeczna”. Zadanie 2. Wyszukaj informacje na temat Lucy – samicy australopiteka i na ich podstawie napisz: 1. Gdzie znaleziono szkielet. Wskaż to miejsce na mapie. 2. Co naukowcy wywnioskowali ze znalezionego szkieletu? 3. Skąd wzięło się jej imię? Badania molekularne dowodzą, że linie ewolucyjne współczesnych małp człekokształtnych i człowieka rozeszły się około 7–8 milionów lat temu. Z tego okresu pochodzą szczątki kostne najstarszego znanego hominida – sahelantropa. Prawdziwym symbolem ewolucji człowiekowatych jest jednak Lucy – samica australopiteka sprzed 3 mln lat, której szkielet odkopano w Etiopii. Ta „pramatka ludzkości” chodziła wyprostowana na dwóch nogach, a jednocześnie miała niewielki mózg. Karol Darwin byłby tym zaskoczony, bo w jego czasach sądzono, że rozwój mózgu wyprzedzał u naszych przodków rozwój innych „ludzkich” cech. M. Machalski, Od bakterii do Lucy, s. 49. Zadanie 3. Przeczytaj tekst i odpowiedz na pytania. 1. Wyjaśnij pojęcie „matriarchat”. 2. Zastanów się jakie były jego cechy? 3. Co, według autorki, na temat matriarchatu sądzą feministki? Jak można zdefiniować matriarchat? To ustrój społeczny, formacja religijna i system wartości, w którym nadrzędną rolę odgrywają kobiety. Sprawują one w nim władzę w dwojaki sposób. Po pierwsze, w sposób jawny poprzez struktury organizacji państwa i społeczności, po drugie, ukryty, jako źródło wartości (oparte na kulcie Wielkiej Matki) modyfikujące zachowania, wyznaczające nagrody i kary. Traktuje się tutaj kobietę jako głowę rodziny, przywódczynię społeczeństwa i Wielką Boginię. Wokół tego buduje się swoisty świat kultury, a historię pojmuje się w sposób kolisty, a nie linearny. Społeczeństwo ma charakter egalitarny i pacyfistyczny, jego podstawą jest wspólnota. Nadrzędna wartość to dobro wspólne, a nie jednostka. Sama Wielka Matka łączy w sobie przeciwieństwa – Bogini Narodzin i Śmierci, łagodna i czuła potrafi też okrutnie się mścić. Utożsamiana z ziemią, dlatego tak ważną rolę odgrywa współgranie z cyklami przyrody, bycie jej elementem. (…) Matriarchat miał nastąpić po czasach chaosu, a przed erą dominacji mężczyzn. Hannelore Vonier zgłasza jednak do tego pewne wątpliwości. Uważa ona, że takie rozumienie tego pojęcia jest silnie nacechowaną próbą przeniesienia go na grunt patriarchalnej kultury władzy. Teorię matriarchatu próbowano udowodnić opierając się na odkryciach archeologii i antropologii, która dowodziła, że w niektórych cywilizacjach antycznych rola kobiet była nadrzędna. Popierać ją także miała teoria ewolucji Karola Darwina. (…) Matriarchat spotyka się to z ostrą krytyką feministek takich jak np. Adrienne Rich. W jej opinii jest to kolejny sposób kształtowania wizji kobiety, by uzasadnić jej rolę w społeczeństwie. Uświęcenie jej macierzyństwa ma ją sprowadzić właśnie do roli matki. Rich zadaje pytanie, dlaczego największymi teoretykami matriarchatu byli mężczyźni (silnie zaangażowani w rzeczywistość społeczną im współczesną). Czy nie jest to kolejna próba kreowania historii poprzez jej subiektywną analizę? Czy kult Wielkiej Matki nie jest zakamuflowanym przekazem: tylko matki są istotne w naszym społeczeństwie i generalizując: kobieta równa się matka. Co z tą częścią społeczeństwa, która nie zgadza z tym lub nie mieści się w takim schemacie? Czy matriarchat, tak jak patriarchat, nie utrwala danego porządku społecznego oraz systemu władzy – w konsekwencji? Zadanie 4. Przeczytaj tekst i odpowiedz na pytania. 1. Wyjaśnij pojęcie patriarchat. 2. Jakie czynniki doprowadziły do powstania patriarchatu? Możliwe, że okolicznością, która radykalnie odmieniła owo nastawienie, było odkrycie ojcostwa. Są dowody na to, że starożytne kulty płodności od pewnego momentu zaczęły zwracać się ku patriarchatowi, degradując udział kobiety w prokreacji i przypisując moc życiową wyłącznie fallusowi. Ostatecznej konsolidacji mogła dokonać religia, która zdyskredytowała bądź wyeliminowała boginie, zastąpiła je Bogiem czy bóstwami męskimi, a następnie skonstruowała teologię supremacji mężczyzn, służącą przede wszystkim utrzymywaniu i uprawomocnianiu struktury patriarchalnej. Zadanie 5. Na podstawie zamieszczonych ilustracji, wyjaśnij: 1. Jakie były źródła kultu płodności? 2. W jaki sposób praludzie czcili płodność. 3. Pojęcia: „hierogamia” oraz „egzogamia”. Bogini Matka z Çatal Hüyük (Turcja), Wenus z Lausse, Zadanie 6. Wyszukaj inne figurki Paleolitycznych Wenus i wskaż ich cechy wspólne. Zadanie 7. Przeczytaj teksty i odpowiedz na pytania. 1. Jakie argumenty podnoszą autorzy obalając teorię przedpatriarchalnego matriarchatu? 2. Co według nich symbolizują kobiece figurki? 3. Opisz polskie wątki matriarchatu nad Wisłą i Odrą. Krytycy kultu Wielkiej Bogini wskazali, że nie znamy żadnego systemu religijnego, w którym na czele panteonu stałaby kobieta, a także, że popularność żeńskiego bóstwa nie wpływa automatycznie na pozycję kobiet w społeczeństwie. (…) O tym jak lekko i beztrosko snuli swoje hipotezy zwolennicy matriarchatu najlepiej chyba świadczą jej polskie wątki. Otóż wykazanie istnienia matriarchatu nad Wisłą i Odrą okazało się dość trudne, gdyż brakowało kobiecych figurek i innych „standardowych znaków rozpoznawczych” tego systemu społecznego. (…) Analiza źródeł historycznych, jak i badania etnograficzne i archeologiczne nie potwierdzają występowania w jakimkolwiek okresie dziejów matriarchatu. (…) Przede wszystkim skrytykowano uznawanie wszystkich kobiecych figurek z Bliskiego Wschodu i Europy za przedstawienia Wielkiej Bogini. I jest to krytyka ze wszech miar słuszna. (…) Nawet jeśli takie figurki mają znaczenie kultowe, to nie muszą przedstawiać bóstw. Mogą reprezentować np. zmarłe matki i żony. Kult przodków był przecież w przeszłości dość częsty, a i teraz bliscy zmarłego chętnie stawiają w widocznym miejscu jego zdjęcie. Pod rozwagę należy też wziąć używanie figurek w rytuałach inicjacyjnych albo podczas jakichś magicznych obrzędów (np. związanych z leczeniem). A jeśli już figurki przedstawiają bóstwa, to na jakiej podstawie uznaje się, że na całym przeogromnym terenie jest to jedna i ta sama bogini? (…) Badacze często deprecjonowali oni albo nawet pomijali znaleziska, które można było wiązać z kultem bóstw męskich. Pastuszka W., Wielka Bogini i matriarchat, czyli wielka wpadka archeologii, Czasy starożytne Zadanie 1. Przeczytaj tekst dotyczący starożytnego Egiptu i odpowiedz na pytania. 1. Z czego wynikała wyższa pozycja mężczyzny w rodzinie? 2. Co świadczyło o szacunku wobec kobiet? 3. Jakie kary obowiązywały za cudzołóstwo? 4. Jaka była pozycji dzieci w rodzinie? związku małżeńskim, to mężczyzna miał wyższą pozycję, niż kobieta. Wynikało to po części z faktu, że małżonka była od niego finansowo zależna, ponieważ to on zarabiał na dom i dzieci. Owszem, kobiety były szanowane, ale z pewnością nie posiadały takich samych praw, jak mężczyźni. O szacunku wobec kobiet może zaświadczyć sama sztuka – kobiety nigdy nie musiały ukrywać swojego ciała. W rzeźbie, malowidle czy reliefie, kobietę przedstawiano zawsze w sposób uwydatniający jej kobiecość, np. w przylegającej do ciała sukni. (…) Natomiast na brak równouprawnienia wskazuje fakt, iż wszystkie zamężne kobiety obowiązywał całkowity zakaz jakichkolwiek relacji z innymi mężczyznami, aczkolwiek zakaz ten dotyczył tylko kobiet. Dokumenty wskazują na to, że obowiązywały bardzo surowe kary, zarówno w przypadku zdradzającej żony, jak i jej kochanka. Wg Diodora Sycylijskiego — za cudzołóstwo popełnione przez kobietę groziło oszpecenie twarzy, natomiast mężczyznę, który dopuścił się aktu nierządu z zamężną kobietą, czekała kastracja. (…) W kontekście damsko — męskim najistotniejszym obowiązkiem każdej Egipcjanki było wychowanie dzieci, natomiast ze strony Egipcjanina - zapewnienie kontynuacji rodziny. Była to kwestia niezwykle prestiżowa. (…) Ważną rolę w życiu rodzinnym odgrywały dzieci, które towarzyszyły rodzicom w rozmaitych sytuacjach na polowaniu, w pracy czy podczas odprawiania rytuałów religijnych. Poświęcano im mnóstwo czasu i uwagi. Natomiast ze swojej strony, dzieci miały obowiązek okazywać szacunek swoim rodzicom, a po ich śmierci zapewnić im należyty pochówek. A. Krzemińska, Miłość w starożytnym Egipcie, Warszawa 2004. Zadanie 2. 1. Jak Arystoteles definiuje rodzinę? 2. Jakie znaczenie dla pozycji kobiety i mężczyzny na fakt zarabiania pieniędzy? 3. Odegraj scenkę opowiadającą o życiu starogreckiej rodziny. Trzeba naprzód pomówić o urządzeniu domu [czyli rodziny]; każde bowiem państwo składa się z rodzin, członkowie zaś rodziny są znów jej częściami składowymi. Otóż pełna rodzina składa się z niewolników i wolnych. Ponieważ zaś badanie każdej rzeczy musi się zacząć najpierw od najdrobniejszych części, a pierwszymi i najdrobniejszymi częściami rodziny są pan i niewolnik, mąż i żona, ojciec i dzieci, należy wziąć pod rozwagę te trzy stosunki i zbadać, czym jest w istocie każdy z nich i jak się powinien przedstawiać. 2. Wynika z tego nauka o prawie władania, o prawie małżeńskim nie mamy bowiem [w greckim języku] odpowiedniej nazwy na określenie związku między kobietą i mężczyzną i, po trzecie, o prawie ojcowskim (i tutaj brak na określenie właściwej nazwy). Jednakowoż prócz tych trzech wymienionych działów jest nadto jeszcze jeden, który — zdaniem jednych — stanowi istotę gospodarstwa domowego, według drugich, jest najważniejszą jego częścią. Trzeba zatem rozważyć, jak się i on przedstawia, mam zaś na myśli tzw. sztukę zarobkowania. Arystoteles, Polityka, Warszawa 2003, s. 6. Zadanie 3. Przeczytaj tekst i odpowiedz na pytania. 1. Jakiego państwa dotyczy przywołany tekst? 2. Czym był Tajget? 3. Opisz na czym polegało wychowanie chłopców. 4. Nazwij pełnoprawnych obywateli tego państwa, którzy byli zawodowymi wojownikami. Ojciec nie musiał chować dziecięcia narodzonego, lecz zanosił je na zebranie (…), gdzie najstarsi oglądali maleństwo; o ile było silne i dobrze zbudowane, kazali je żywić i przydzielali mu jeden z 9 tysięcy działów ziemi. (…) Chuderlawe i niekształtne odsyłali do tzw. Odłóg, miejscowości pełnej przepaści koło Tajgetu, bo tak sądzili, że i dla niego, i dla państwa jest lepiej, by nie żyło, jeśli natura od początku nie dała mu zdrowia i siły (…) Chłopcy natychmiast po ukończeniu szóstego roku życia byli brani pod nadzór państwowy, podzieleni na drużyny żyli razem. Pisania uczyli się jako rzeczy przydatnej, zresztą całe wychowanie miało na celu karność, wytrwałość i trudach i waleczność. Z postępem wieku zaostrzano metodę hartowania, strzyżono do skóry, przyuczano chodzić boso. (…) Wieczerza była skąpa, aby walka z niedostatkiem zmuszała ich do odwagi i przemyślności. (…) Uczono chłopców wysławiać się w sposób cięty a dowcipny i przy swej zwięzłości pobudzający do myślenia. (…) Dla nich jedynych wojna była wytchnieniem od ciągłych ćwiczeń wojennych.” Plutarch, Żywoty sławnych mężów, [w:] J. Wolski, Teksty źródłowe do nauki historii w szkole, Warszawa 1960, s. 13-15. Zadanie 4. Podkreśl zdania fałszywe. W Sparcie, w przeciwieństwie do Aten, interesowano się również wychowaniem dziewcząt. Nie mieszkały one w domu. Dnie spędzały na ćwiczeniach sportowych i nauce tańca oraz śpiewu, uczono je również posługiwania się bronią. Przechodziły mini szkolenie w celu nauki obrony siebie, dziecka oraz obrony murów ojczystych. Od kobiet oczekiwano przede wszystkim tego, że będą rodziły zdrowe i silne dzieci. Wychodziły dość późno za mąż. Niewysportowana kobieta przynosiła wstyd mężowi. Miały prawa obywatelskie. Likurg, Wychowanie dziewcząt, [w:] Źródła do historii wychowania i myśli pedagogicznej, red. S. Wołoszyn, t. I, Warszawa 1995, s. 16-17. Zadanie 5. Na podstawie poniższych informacji odpowiedz na pytania: 1. Co to było „Laudatio turiae”? 2. Wyjaśnij pojęcia: nagrobek, inskrypcja, matrona. 3. Jakie cechy ceni mąż w swojej żonie? 4. Czy taki stosunek męża do żony był naturalny wśród mieszkańców starożytnego Rzymu? Mieliśmy szczęście przeżyć w zgodzie 41 lat – nieczęsto zdarzają się tak długotrwałe małżeństwa nieprzerywane rozwodem, zakończone śmiercią. Oby tylko po tak długim czasie mój zgon kres położył naszemu związkowi, bo byłem starszy, a zatem było słuszne abym to ja pierwszy spłacił dług przeznaczeniu. Po cóż wspominać twoje domowe zalety, twoją skromność, posłuszeństwo, miłe usposobienie, dobry charakter, wytrwałość w przędzeniu wełny, pobożność wolna od przesądu, dyskrecję kosmetyki, niewyszukaność ubioru? Na cóż zda się mówić o twojej miłości dla krewnych, o twym oddaniu dla rodziny, skoro na równi szanowałaś moją matkę i swoich rodziców, takie samo spokojne życie zapewniłaś jej i im, skoro posiadałaś wszystkie inne niezliczone zalety wszystkich matron dbałych o dobre imię? (…) Wątpiąc w swą płodność bolałaś nad tym, że nie mam potomstwa. Po to, abym kontynuując małżeństwo z tobą nie utracił nadziei na osiadanie dzieci i nie czuł się nieszczęśliwy, zdecydowałaś się na propozycję rozwodu i przekazania domu innej, płodnej kobiecie. Biorąc pod uwagę nasze zgodne życie, miałaś jedynie zamiar sama znaleźć mi odpowiednią partię i doprowadzić do małżeństwa. (…) Do tego stopnia – muszę to wyznać – zapłonąłem gniewem, że niemal straciłem rozum; tak przeraziły mnie Twoje propozycje, że z trudem odzyskałem równowagę ducha. J. Korpanty, Rzymska pochwała idealnej żony, Meander 1980, z. 4, s. 161-163. Zadanie 6. 1. Co Grecy robili przed posiłkiem? 2. Co to jest amfora? 3. Co jadali starożytni Grecy? (…) podsunął im stolce, okryte purpurą, by siedli; (…) „Większą przynieś amforę nam tu, Menojtiowy potomku, Szczodrzej wlej wina do wody i puchar każdemu z nas podaj, Bo jak drożsi to goście pod moim znaleźli się dachem”. (…) spory ustawił kloc na mięsiwo w świetle ogniska, Grzbiet nań położył barana i drugi kozła tłustego, Także wieprza spaśnego, co obrósł grubo słoniną. (…) potem w drobniejsze kawałki je ciął i nadziewał na różny. (…) lecz wprzód świętą solą posypał mięsiwo. Skoro już skończył je piec i na misy wszystko włożył, Chleb jął Patroklos rozkładać na stole w nadobnych koszykach, (…) rozkazał bogom złożyć ofiary, a ten rzucał je w ognisko (…) wtedy sięgnęli po smaczna strawę leżącą przed nimi. L. Winniczuk, Ludzie, zwyczaje i obyczaje starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 1985, cz. II, s. 356. Zadanie 7. Wypisz kobiety żyjące w XX wieku, które Twoim zdaniem przeszły do historii. Wyjaśnij swój wybór. Imię Lata życia Dokonania Kleopatra Hatszepsut Nefretete Hypatia Aspazja z Miletu A. Kleopatra zachowała się wzmianka u jednego z autorów starożytnych, u Plutarcha, że Kleopatra mile wspominała Gnejusza Pompejusza, zdołała bowiem go uwieść. Byłoby to wystarczającym wyjaśnieniem faktu, dlaczego udział Egiptu w wojnie przeciw Cezarowi przedstawiał się tak skromnie. Oczarowany Pompejusz przyjmował ze zrozumieniem tłumaczenia królowej, że w obecnej chwili, gdy skutkiem nieurodzaju grożą rozruchy głodowe, Egipt nie może się obyć bez stróżów ładu. Oboje prowadzący pertraktacje byli bliscy sobie wiekiem; on liczył lat 25, ona zaś 20. Tradycja zgodnie utrzymuje, że Kleopatra nigdy nie była klasyczną pięknością; o tym trudno dziś sądzić, ponieważ nie posiadamy jej wiernego wizerunku. Ta sama tradycja równie jednogłośnie twierdzi, że królowa miała wiele wdzięku, błyskotliwy intelekt, dużą wiedzę; rozmawiała swobodnie w kilku językach, a głos jej był bardzo melodyjny. Kleopatra uważała też – dowiodła tego wielokrotnie – że cele polityczne można osiągać wielu sposobami, nie tylko przez dyskusje w sali konferencyjnej. A. Krawczuk, Kleopatra, Warszawa 2009, s. 57. B. Hatszepsut piastowała stanowisko regentki przez siedem lat. Kiedy pasierb doszedł do pełnoletności jednak zdecydowała się nie oddawać mu tronu, odsunęła go od władzy i około roku 1505 mając 22 lata, mianowała się królem Egiptu. „oficjalne wizerunki przedstawiają tę nieprzeciętną kobietę jako faraona… czyli z doczepioną brodą i ogonem”. Dzisiaj nie sposób ustalić co sprawiło, że zdecydowała się na ten krok. Czy zasmakowała jej władza, czy w grę wchodziły ambicje innych osób? Na ten temat nie istnieją żadne informacje. Faktem jest, że po koronacji o Hatszepsut pisze się jak o mężczyźnie: „Król Północy i Południa, Pan obu krajów”. Jednocześnie jednak skrybom nie chciało wyjść spod dłuta przedstawienie kobiety jako mężczyzny i w dalszym tekście o władcy pisano jak o kobiecie (z żeńskimi końcówkami). W rzeźbach Hatszepsut była przedstawiana jak król: z charakterystyczną brodą, w koronie i z kobrą na czole. Zaczęła się też pojawiać w ceremoniach zarezerwowanych wyłącznie dla faraona. C. Nefretete ikona starożytnego Egiptu, symbol ponadczasowej, nieprzemijającej urody. Jej obliczem zachwycamy się, podziwiając regularne rysy, pełne usta, duże oczy i szczupłą szyję. Choć rzeźba ma ok. 3400 lat, polichromia jest w niemal idealnym stanie, a lewego oka, w którym brakuje źrenicy, nigdy nie dokończono. Znalezione 6 grudnia 1912 r. popiersie było bowiem modelem, na którym wzorowali się uczniowie Totmesa – nadwornego rzeźbiarza faraona Echnatona, męża Nefretete. Na jej pustym oczodole demonstrowano być może, jak należy osadzać kamień, który ożywiał spojrzenie. Ale to jeden z niewielu pewniejszych wniosków dotyczących zabytku, który od 100 lat jest przedmiotem nieustannych sporów naukowców i polityków. (…) Jak wynika z tekstów i ikonografii, królowa była niemalże równa królowi. Uczestniczyła we wszystkich uroczystościach religijnych i państwowych, na wizerunkach Nefretete przedstawiana była jako osoba tego samego wzrostu co Echnaton, razem z mężem jeździła rydwanem i sama składała ofiary Atonowi. Jej obecność była ważna ze względów teologicznych, gdyż bóg Aton, król i królowa tworzyli triadę, gdzie bóg nie miał wyraźnie określonej płci, Echnaton stanowił jego męski, a Nefretete żeński aspekt. A. Krzemińska, Nefretete - tajemnicza królowa. Piękna, która milczy, D. Hypatia żyła w Aleksandrii pewna niewiasta imieniem Hypatia, była ona córką filozofa Teona. Udał jej się osiągnąć tak wysoki stopień wykształcenia, że przewyższała współczesnych sobie filozofów, stała się kontynuatorką wznowionej przez Plotyna filozofii platońskiej i potrafiła wykładać na prośbę zainteresowanych wszelkie, jakie by nie były, doktryny filozoficzne. Dlatego też garnęli się do niej zewsząd, ci którzy chcieli się poświęcić nauce filozofii. Ze względu na zmuszającą do szacunku szczerość i swobodę wypowiedzi, którą zapewniło jej posiadane wykształcenie, umiała mądrze występować także i wobec przedstawicieli władzy; i nie potrzebowała się wstydzić, kiedy się pojawiła wśród mężów: wszyscy nie tylko szanowali ją dla nieprzeciętnej roztropności, ale nawet czuli się onieśmieleni. Otóż tym razem przeciwko niej uzbroiła się zawiść. Ponieważ bowiem dość często spotykał się z Orestesem, fakt ten skłonił ludzi ze sfer kościelnych do wysunięcia oszczerczego oskarżenia, że to właśnie ona stoi na zawadzie i sprzeciwia się nawiązaniu przyjaznych stosunków pomiędzy Orestesem a biskupem Cyrylem. Tak więc ludzie porywczego usposobienia, którym przewodził niejaki Piotr, lektor, umówiwszy się między sobą upatrzyli moment, kiedy owa niewiasta wracała skąś do domu, i wyrzuciwszy ją z lektyki zawlekli pod kościół zwany Cezarejon; tu zdarłszy z niej szaty zabili ją odłamkami skorup. Następnie rozszarpawszy ciało na sztuki poznosili poszczególne części na miejsce zwane Kinaron i spalili w ogniu. Zbrodnia ta ściągnęła na Cyryla i na Kościół w Aleksandrii niemało hańbiących zarzutów. Bo ci co żyją według religii Chrystusowej, nie mają absolutnie nic wspólnego z morderstwami, bitwami i podobnymi do tych sprawami. Działo się to wszystko w czwartym roku sprawowania urzędu biskupiego przez Cyryla, za konsulatu Honoriusza po raz dziesiąty i Teodozjusza po raz szósty, w miesiącu marcu w czasie postu. E. Aspazja z Miletu słynna z urody i intelektu żona Peryklesa; posiadała wielki wpływ na męża; skupiła w swym domu elitę umysłową Aten; bywali u niej Sokrates, Fidiasz. ttp:// Średniowiecze Do miedzianego naczynia o masie 2 kg zawierającego wodę o masie 0,5 kg wrzucono bryłkę żelaza o temperaturze 200◦C. Początkowa temperatura wody i naczynia wynosiła 20◦C. Temperatura końcowa wody, naczynia i bryłki żelaza wynosiła 80◦C. Oblicz masę bryłki żelaza. Załóż, że energia przepływała tylko między bryłką żelaza i wodą oraz wodą i naczyniem, ciepło właściwe miedzi wynosi 384 J/kg · ◦C , żelaza 449 J/kg · ◦C , wody 4200 J/kg · ◦C . Answer

karty pracy do zbrodni i kary odpowiedzi